புவியியல் ஆய்வு மற்றும் சுரங்கப் பணியகத்தின் (GSMB) குறைபாடுகள் காரணமாக, ஒரே ஒரு மணல் சுரங்கத் திட்டத்திலிருந்து அரசாங்கம் 12 மில்லியன் ரூபாவுக்கும் அதிகமான ராயல்டி வருவாயை இழந்துள்ளதாக பொது நிறுவனங்கள் குழு (COPE) வெளிப்படுத்தியுள்ளது. மேலும் இழப்புகளைத் தடுக்க கண்காணிப்பை கடுமையாக்கவும் சுரங்கங்கள் மற்றும் கனிமங்கள் சட்டத்தில் திருத்தம் செய்யவும் சட்டமியற்றுபவர்கள் பணியகத்திற்கு உத்தரவிட்டுள்ளனர்.
செப்டம்பர் 12 ஆம் திகதி பாராளுமன்றத்தில் டாக்டர் நிஷாந்த சமரவீர தலைமையில் நடைபெற்ற 2022 மற்றும் 2023 ஆம் ஆண்டுகளுக்கான ஆடிட்டர் ஜெனரலின் அறிக்கைகள் மற்றும் பணியகத்தின் தற்போதைய செயல்திறன் ஆகியவற்றின் மீதான COPE மதிப்பாய்வின் போது இந்தக் குறைபாடு வெளிப்பட்டது.
டிசம்பர் 2023 முதல் செப்டம்பர் 2024 வரை புத்தளம் மாவட்டத்தில் உள்ள முக்குதொடுவாவ தோட்டத்தில் மணல் எடுக்க GSMB ஒரு தனியார் நிறுவனத்திற்கு உரிமம் வழங்கியதாக கணக்காய்வாளர் நாயகம் தெரிவித்துள்ளார். 36,531 முதல் 45,561 கன மீற்றர் மணல் அகற்றப்பட்டதாக மதிப்பிடப்பட்டிருந்தாலும், 1,594 கன மீற்றருக்கு மட்டுமே ராயல்டி வசூலிக்கப்பட்டது, மொத்தம் ரூ. 686,464. இந்த குறைத்து மதிப்பிடப்பட்டதால் மாநில வருவாய் ரூ. 12 மில்லியனுக்கும் அதிகமாக இழப்பு ஏற்பட்டதாக குழு தெரிவித்துள்ளது.
வெடிபொருட்களின் அளவை அடிப்படையாகக் கொண்டு கல் குவாரிகளுக்கான ராயல்டியைக் கணக்கிடும் தற்போதைய நடைமுறையையும் கோப் குழு கேள்வி எழுப்பியது. நாடு முழுவதும் விரிவான குவாரிகள் இருந்தபோதிலும், கணக்கில் காட்டப்படாத அகழ்வாராய்ச்சிகளை இந்த அமைப்பு அனுமதிக்கிறது என்றும், இதனால் பெரிய அளவிலான வருவாய் இழப்பு ஏற்படுகிறது என்றும் உறுப்பினர்கள் குறிப்பிட்டனர்.
ஆய்வு உரிமங்கள் (ELs) வழங்குவதில் உள்ள முறைகேடுகளை குழு மேலும் ஆய்வு செய்தது. 1993 முதல், 450க்கும் மேற்பட்ட உரிமங்கள் வழங்கப்பட்டுள்ளன, ஆனால் 43 மட்டுமே செயல்பாட்டில் உள்ளன. ஆய்வுப் பணிகள் மேற்கொள்ளப்படாமல் பல உரிமங்கள் அதிக விலைக்கு வர்த்தகம் செய்யப்படுகின்றன, அதே நேரத்தில் ஆய்வுக்குப் பிறகு சமர்ப்பிக்கப்படும் தரவு பெரும்பாலும் துல்லியம் இல்லாததை COPE குறிப்பிட்டது.
மன்னார் தீவில் கனிம ஆய்வு குறித்தும் கவலைகள் எழுப்பப்பட்டன. இலங்கையில் பதிவு செய்யப்பட்ட ஐந்து நிறுவனங்களுக்கு ஒன்பது உரிமங்கள் வழங்கப்பட்டன, அனைத்தும் அவுஸ்திரேலியாவை தளமாகக் கொண்ட ஒரு நிறுவனத்துடன் இணைக்கப்பட்டுள்ளன. இருப்பினும், ஒரு தசாப்தத்திற்கும் மேலாக எந்த ஆய்வும் நடைபெறவில்லை, 195 சதுர கிலோமீற்ற்ர் நிலத்தை மற்ற சாத்தியமான முதலீட்டாளர்களிடமிருந்து தடுக்கிறது.
சுரங்க நிலங்களை மறுசீரமைப்பது தொடர்பாக, ஆகஸ்ட் 11, 2025 நிலவரப்படி, 3,150 உரிமங்களுக்கு எந்த மறுசீரமைப்பும் மேற்கொள்ளப்படவில்லை என்று கோப் கண்டறிந்தது, அதற்காக வைப்புத்தொகை சேகரிக்கப்பட்ட போதிலும். தவறும் உரிமதாரர்கள் மீது சட்ட நடவடிக்கை எடுக்கப்பட்டு வருவதாக அதிகாரிகள் தெரிவித்தனர்.
பாராளுமன்ற உறுப்பினர்களான தயாசிறி ஜயசேகர, முஜிபுர் ரஹ்மான், சமிந்த விஜேசிறி, திலித் ஜயவீர, பிரகீத் மதுரங்க, ஜகத் மனுவர்ண, ருவன் மாபலகம, தர்மப்பிரிய விஜேசிங்க, அசித நிரோஷன எகொட விதான, சந்திம ஹெட்டியாரட்சி, சுற்றாடல் அமைச்சின் தலைவர் சந்திம ஹெட்டியாரச்சி ஆகியோர் இந்த அமர்வில் கலந்துகொண்டனர்.
